จักรยานกลางเมือง

เมื่อหลายปีก่อน สำนักข่าวบีบีซีรายงานว่า กรุงเทพมหานครเป็นเมืองรถติดอันดับ ๑ ของโลก เหตุที่รถติดอาจมาจากหลายปัจจัย เช่น ผังเมืองไม่ดี มีการก่อสร้างขุดเจาะพื้นถนน ผู้สัญจรขาดระเบียบวินัย มีอุบัติเหตุ สัญญาณไฟจราจรไม่สัมพันธ์กับความหนาแน่นของรถบนท้องถนน ฯลฯ  แต่ปัจจัยหลักที่ปฏิเสธไม่ได้น่าจะเป็นเพราะจำนวนรถที่เพิ่มมากขึ้นเกินกว่าถนนจะรองรับได้ เมื่อปี ๒๕๕๓ จำนวนรถจดทะเบียนกรุงเทพฯ มีทั้งสิ้น ๖.๒ ล้านคัน  โดยเฉลี่ยทุกๆ ปีมีรถจดทะเบียนเพิ่มขึ้น ๒๔๐,๐๐๐ คัน  กระทั่งในปี ๒๕๕๔-๒๕๕๕ เมื่อรัฐบาลออกนโยบายคืนภาษีรถยนต์ที่เรียกกันว่า “รถคันแรก” ทำให้มียอดจดทะเบียนรถยนต์เพิ่มสูงเป็นประวัติการณ์  ภายในสิ้นเดือนกันยายนนี้ กรุงเทพฯ มีรถยนต์ทั้งสิ้น ๗.๓ ล้านคัน เพิ่มขึ้นจากปี ๒๕๕๓ ถึง ๑.๑ ล้านคัน สำนักการจราจรและขนส่ง กรุงเทพมหานคร ระบุว่าปัจจุบันพื้นที่ถนนกรุงเทพฯ รองรับรถยนต์ได้เพียง ๑.๖ ล้านคัน  นั่นหมายความว่าหากจะมีถนนเพียงพอต่อรถยนต์ จำเป็นต้องเพิ่มพื้นที่ถนนอีก ๔-๕ เท่า  แต่ความเป็นจริงทุกวันนี้กรุงเทพฯ เต็มไปด้วยตึกรามบ้านช่องหนาแน่นแออัดทุกพื้นที่  อัตราการขยายถนนทำได้เพียงร้อยละ ๔ ต่อปี ไม่ทันกับการรองรับจำนวนรถที่เพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วทุกปีๆ […]

ถึงเวลาที่พวกเราชาวกรุงเทพ ต้องมาแสดงพลังกันแล้ว!! กับภารกิจซ่อมสะพานข้ามท่อสูบน้ำพร้อมศรี 2 บนทางเดินริมคลองแสนแสบ ที่ผุพังมาเนิ่นนาน ย้อนไปเมื่อ 4-5 ปีก่อน (2555) กทม.มีโครงการขยายทางเดินริมคลองแสนแสบให้กว้างขึ้นเพื่อทำเป็นทางเดินและทางจักรยานยาวตลอดแนวคลองจากสะพานอโศกถึงซอยทองหล่องบประมาณกว่าร้อยล้านบาท แต่งบประมาณมากมายนั้นก็ไม่ได้ครอบคลุมถึงสะพานข้ามท่อระบายน้ำ แม้จะมีการทักท้วงจากผู้แทนผู้ใช้จักรยานแล้วก็ตาม ผลก็คือ เมื่อขยายทางเสร็จ สะพานก็ยังคงผุพังเช่นเดิม นอกจากจะเดินไม่สะดวกแล้วยังเป็นอุปสรรคต่อการใช้จักรยานอีกด้วย เพราะความแคบ เอียง ลื่น ชัน และพื้นผิวที่ผุพังทะลุเป็นรูจนเคยมีอุบัติเหตุเกิดขึ้นแล้ว ปลายปี 2559 แอปปั่นเมือง โดยมูลนิธิโลกสีเขียว พยายามแจ้งให้ กทม. ปรับปรุงซ่อมแซมอีกครั้ง แต่ก็ได้รับคำตอบมาว่ายังไม่มีงบประมาณ ในขณะที่วิศวกรอาสาของเราเข้าตรวจสอบและลงความเห็นว่า จำเป็นต้องได้รับการซ่อมแซมเร่งด่วน เพราะเสี่ยงต่ออันตราย เราจึงรวมกลุ่มเครือข่ายชาวบ้าน ชาวจักรยาน และองค์กรภาคประชาสังคม เพื่อขอระดมทุนซ่อมซ่อมสะพานนี้ด้วยงบประมาณของประชาชน โดยเรียกชื่อโครงการว่า “สะพานแซนแญป” ซึ่งเป็นภาษาพื้นถิ่น แปลว่า “เงียบสงบ” และเป็นที่มาของชื่อคลองแสนแสบในปัจจุบัน แอปพลิเคชันปั่นเมือง มูลนิธิโลกสีเขียว มูลนิธิอาสาสมัครเพื่อสังคม และชาวชุมชนสุเหร่าบ้านดอนจึงขอเชิญชวนชาวกรุงเทพผู้ใจบุญร่วมกันบริจาคเงินสนับสนุนการซ่อมปรับปรุงสะพานครั้งนี้เพื่อแสดงพลังให้เห็นว่า พลังเล็กๆ ของเราก็เปลี่ยนแปลงเมืองได้เช่นกัน ร่วมบริจาคได้ที่ บัญชีธนาคารไทยพาณิชย์ สาขาถนนรัชดาภิเษก 2 ชื่อบัญชี กองทุนมูลนิธิอาสาสมัครเพื่อสังคม […]

ถ้าจู่ๆ มีคนชวนคุณไปปั่นจักรยานค้างแรมในป่าที่ห่างไกลผู้คน ไม่มีสิ่งอำนวยความสะดวกใดๆ ไม่มีทั้งไฟฟ้า และน้ำประปา เส้นทางปั่นก็ไม่ได้สวยแบบแหล่งท่องเที่ยว ไม่มีวิวชมพระอาทิตย์ ไม่มีทะเลหมอก และเอาจริงๆ ทางที่ไปๆ มาแต่ละครั้งมักใช้เวลาเข็นพอๆ กับเวลาปั่นเสมอ ฟังดูแล้วน่าสนใจไหมครับ ผมมีพี่ที่รู้จักคนหนึ่ง (แกคงไม่อยากให้เอ่ยนาม) คลั่งไคล้การออกทริปแบบนี้มาก เมื่อหลายปีก่อนพี่ท่านนี้เคยชวนผมขึ้นเหนือไปเปิดโลกของแกมาแล้วหนหนึ่ง ผมก็บังเอิญมีจังหวะว่างพอดี จึงตกปากรับคำลองไปร่วมปั่นดูด้วยอยากจะรู้นักว่า แกติดใจอะไรนักหนากับการปั่นจักรยานไปนอนในป่าลึก ก่อนเดินทางราว 1 เดือน แกส่งรายการสิ่งที่ต้องมีสำหรับออกทริปมาให้  รายการไม่มากมายเท่าไหร่ แต่อ่านจบก็รู้สึกคล้ายกับว่า เหมือนเรากำลังจะต้องไปเข้าค่าย รด.(ค่ายรักษาดินแดน) แต่ครั้งนี้เป็นภารกิจที่ต้องเอาจักรยานไปด้วย หม้อสนาม เปลมุ้ง มีดพก เป็นสิ่งจำเป็นอย่างยิ่งในการไปเที่ยวสไตล์นี้ วิชาลูกเสือ ผูกเปลนอน ก่อไฟ หุงข้าวด้วยฟืน ก็ต้องรื้อฟื้นขึ้นมาอีกหน ผมซึ่งพอจะชอบอะไรแบบนี้เป็นทุนเดิม ก็พลอยนึกสนุกซักซ้อมอยู่หลายสัปดาห์  ย้อนกลับมาฝึกทักษะการพึ่งตนเอง ผมรู้สึกว่ามันเป็นศาสตร์และศิลป์มากๆ เราต้องละเอียดอ่อนใช้ผัสสะในการเรียนรู้หลายอย่าง  อย่างการหุงข้าวด้วยหม้อไฟฟ้า เราแค่ใส่ข้าวใส่น้ำตามขีดเสียบปลั๊กและกดหนึ่งที รอไปจนหม้อเด้งก็ได้ข้าวสวยร้อนๆ กิน  แต่การหุงแบบดั้งเดิมด้วยฟืน  แค่จะเริ่มต้นก่อไฟก็ต้องรู้หลักการ ใช้ทักษะการสำรวจหาวัสดุรอบตัวที่จะมาเป็นเชื้อไฟให้ฟืนติด  กิ่งไม้เล็กๆ หน้าตาคล้ายกัน อันหนึ่งหยิบจากพื้นดิน อีกอันหักจากกิ่งแห้งคาต้น ก็มีความแตกต่างกันแล้ว […]

จริงๆ แล้วการเปรียบเทียบจักรยานกับพาหนะแต่ละชนิดบนถนน ถูกใช้ในการรณรงค์ ต่างกรรมต่างวาระอยู่บ่อยครั้ง แต่มีองค์กรหนึ่งทำแล้วน่าสนใจมาก เพราะเป็นการรวบรวมข้อมูลที่แบ่งปันจากผู้ใช้จักรยานจริงๆ ทั่วโลก มาประมวลผลให้เห็นกันจริงๆ ไม่ว่าจะเป็นเรื่อง เวลา ความถี่ในการปั่น ระยะทาง ความเร็ว และแปรผลเปรียบเทียบไปถึงจำนวนคาร์บอนหรือเชื้อเพลิงที่เราประหยัดได้ ซึ่งข้อมูลเหล่านี้ล้วนเป็นข้อมูลสำคัญสำหรับนักออกแบบเมืองให้เอื้อต่อการใช้จักรยานทั้งนั้น

บ้านเราตอนนี้หลายคนติดภาพลบว่าทางจักรยาน มันกินที่พื้นผิวจราจร และทำให้รถติดมากขึ้น สภาพรถติดอย่างบ้าคลั่งทำให้คนหงุดหงิดและรีบเร่งกันไปเสียหมด เราจึงมักจะเห็นคนเหยียบสุดคันเร่งเพื่อแซงกันในระยะสั้นๆ นับกันเป็นช่วงรถ เห็นมอเตอร์ไซค์วิ่งกันฉวัดเฉวียนกลางสี่แยกโดยไม่สนใจไฟจราจร

จักรยานจะพลิกฟื้นวิกฤตเมืองได้ก็ต่อเมื่อมันได้ทำหน้าที่เป็นพาหนะส่วนตัวทดแทนรถยนต์ ด้วยขนาดที่เล็ก แต่เปิดกว้างทุกสัมผัสและการรับรู้ เหนื่อยแรงแต่เงียบไร้มลพิษและดีต่อสุขภาพ ช้าแต่คล่องตัวลัดเลาะสะดวกรวดเร็ว

ร่วมเป็นพลังเปลี่ยนเมืองกับ แอปพลิเคชัน “ปั่นเมือง” เครื่องมือสร้างเมืองจักรยานภาคประชาชน เบื่อรถมหาติด สุดเซ็งกับระบบขนส่งฯ ระยะทางเพียง  3 – 4 กิโลเมตรใน กทม. แต่ใช้เวลาเหมือนนั่งรถข้ามจังหวัด เดินบนฟุตบาธก็ต้องระวังทุกย่างก้าว หลุมบ่อ ฝาท่อ เสา ป้าย ร้าน สารพัดความยุ่งเหยิง แถมเผลอเมื่อไหร่ อาจเจอมอเตอร์ไซค์เฉี่ยว  อยากปั่นจักรยาน ตัดปัญหารถติดให้รู้แล้วรู้รอด แต่กลัวตาย ทางปั่นได้จริงมีไหม จะจอดตรงไหน แล้วถ้าเกิดยางแบนจะทำอย่างไร…ฯลฯ “ปั่นเมือง” แอปพลิเคชันน้องใหม่ในสมาร์ทโฟน อาจช่วยคุณได้ เปลี่ยนทุกคำบ่นให้มีความหมาย และแบ่งบันข้อมูลเพื่อพัฒนาการสัญจรไปด้วยกัน  อย่ารอช้า  เมืองของเรา เราเปลี่ยนได้ด้วยตัวเราเอง เมื่อวันเสาร์ที่ 23 กรกฎาคม พ.ศ. 2559 ที่ผ่านมา มูลนิธิโลกสีเขียวร่วมกับสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) จัดกิจกรรมเปิดตัวแอปพลิเคชัน “ปั่นเมือง : เครื่องมือสร้างเมืองจักรยานภาคประชาชน” ซึ่งจัดขึ้นที่ Once Again Hostel ซอยสำราญราษฎร์ เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร โดยแอปพลิเคชัน […]

หากเส้นทางปั่นที่เลือกมายังไม่ถูกใจเท่าไรนัก การหาข้อมูลเพิ่มเติมในพื้นที่จริง อาจช่วยให้เราได้เจอทางเจ๋งกว่าเดิม คนในพื้นที่ย่อมรู้จักเส้นทางสัญจรของตัวเองเป็นอย่างดี โดยเฉพาะอย่างยิ่ง พี่วินมอเตอร์ไซค์ตามหัวมุมถนนนั่นแหละ ปราชญ์เส้นทางลัดเลาะในแต่ละท้องถิ่น

กระแสจักรยานในยุคนี้ เริ่มเติบโตจากความนิยมฟิกเกียร์ในหมู่วัยรุ่น ก่อนหน้านั้นเพียงเล็กน้อย ตอนนั้นใครๆ ก็คิดว่ามันอาจเป็นกระแสวูบวาบเพียงชั่วครู่ชั่วคราวเท่านั้น จนฟิกเกียร์เริ่มนิยมในหมู่คนทำงานศิลปะ ไม่ว่าจะเป็นช่างภาพ สถาปนิกหรือนักโฆษณา

ชาวฮัมบูร์กรับรู้บทเรียนจากเมืองใหญ่ทั่วโลก และเห็นทางออกของวังวนปัญหารถติดและคุณภาพชีวิตในเมือง คือการทำให้รถยนต์ไม่ใช่สิ่งจำเป็นอีกต่อไป โดยเริ่มจากเปลี่ยนถนนรถยนต์ให้เป็นโครงข่ายพื้นที่สีเขียว (Green network) ซึ่งกินพื้นที่ถึงร้อยละ 40 ของเมืองเชื่อมต่อกันทั้งเมือง และจัดสิ่งอำนวยความสะดวกให้สัญจรได้ทั่วเมืองด้วยระบบขนส่งมวลชน การเดินเท้าและปั่นจักรยาน ด้วยเชื่อว่าการเพิ่มพื้นที่สีเขียวและกันรถยนต์ออกไปจากตัวเมืองจะช่วยให้เมืองรอดพ้นจากปัญหามลพิษ

ความอันตรายบนท้องถนนเกิดจากบรรดารถใช้เครื่องยนต์ทั้งหลาย คนเดินถนนและพาหนะเล็กๆ อย่างจักรยานที่ไม่เป็นพิษภัยต่อผู้อื่นน่าจะมีสิทธิเรียกร้องความรับผิดชอบจากรถที่ใหญ่กว่าเหล่านี้ได้ หากถนนยังเป็นพื้นที่สาธารณะที่คนทุกคนมีสิทธิอย่างเท่าเทียมในการสัญจรจริงๆ และหากรัฐเปิดโอกาสให้ประชาชนมีส่วนร่วมแก้ไขปัญหาบ้านเมืองอย่างจริงใจ ผมเชื่อว่าสังคมเราจะมีนวัตกรรมเจ๋งๆ อีกมากมาย

การหันกลับมาพึ่งพลังงานจากตัวเองบ้าง นอกจากจะทำให้เราได้เรียนรู้กฏของธรรมชาติแล้วยังช่วยให้เราใส่ใจใช้พลังงานอย่างมีประสิทธิภาพอีกด้วย เพราะพลังกายของเรามีจำกัดใช้แรงมากยิ่งเหนื่อยมาก หากมนุษย์สามารถเชื่อมสัมผัสความเหนื่อยจากการเผาผลาญพลังงานต่างๆ บนโลกนี้ได้ เราคงรู้จักใช้ทรัพยากรโลกอย่างมีประสิทธิภาพและเคารพในคุณของธรรมชาติโดยไม่ต้องมานั่งรณรงค์กันอย่างทุกวันนี้